Avrupa patenti, bir buluşun 38 üye ülkede tek bir başvuru ve tescil prosedürü ile korunmasını sağlayan bölgesel bir başvuru türüdür. Bu başvuru ile koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 20 yıldır. Türkiye’nin 1 Kasım 2000 tarihinde 20’nci tam üye ülke olarak girdiği bu sözleşmenin son üyesi ise Karadağ olmuştur. Yakın zamanda Karadağ ile varılan anlaşma sonucu üye ülke sayısı 39’a çıkmıştır.
Avrupa Patent Örgütü, Avrupa’daki fikri mülkiyet haklarının korunması konusunda çeşitli faaliyetler sürdürmektedir. Ayrıca Avrupa Patent Sözleşmesi’ne üye ülke sayısını artırmaya yönelik görüşmeler de yapmaktadır. Avrupa Patent Örgütü, Karadağ’ı üye ülkeler arasına almak konusundaki görüşmelerine 2007 yılında başlamıştır. İkili arasındaki ilk temas, Karadağ’ın ‘’Uzatma Ülkeleri’’ne alınması için ‘’Uzatma Anlaşması’’ yapılmasıyla başlamıştır. Uzatma Anlaşması, Avrupa patentine sahip olan tescil sahibinin isteği doğrultusunda aynı patenti ‘’Uzatma Ülkeleri’’ olarak bilinen ülkelerde de korumayı sağlayan bir anlaşmadır.
Taraflar arasındaki Uzatma Anlaşması, 13 Şubat 2009’da imzalanmıştır. Bu anlaşma 1 Mart 2010’da yürürlüğe girmiştir. Uzatma Anlaşması’nın ardından Avrupa Patent Örgütü, 2018 yılında Karadağ’a Avrupa Patent Sözleşmesi’ne ‘’tam üyelik’’ daveti sunmuştur. 29 Aralık 2021’de Karadağ Parlamentosu tarafından kabul edilen bu davet 15 Temmuz 2022’de imzalanmıştır. İlgili karar 1 Ekim 2022 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.
Üyelik, üniter patent sistemine dahil olmayı kapsamıyor
Taraflar arasındaki yolculuk artık Karadağ’ın Avrupa Patent Sözleşmesi’ne tam üye ülkeler arasında yer almasıyla devam edecektir. Böylelikle Karadağ, Arnavutluk ve Sırbistan’ın 2010’daki üyeliğinin ardından Avrupa Patent Örgütüne tam üyelik ile katılan 39’uncu üye ülke olacaktır. Ancak Karadağ’ın Avrupa Patent Örgütüne katılması, Avrupa Patent Örgütünün yeni üniter patent sistemine dahil olmayı kapsamamaktadır.
Validasyon Anlaşması
Karadağ’ın uzatma ülkeleri arasından çıkıp tam üye ülkeler arasına girmesiyle uzatma ülkeleri arasında kalan tek ülke ise Bosna-Hersek olmuştur. Bosna-Hersek’in Karadağ’ı takip edip etmeyeceği ise önümüzdeki süreçte belli olacak. Tam üyelik ve Uzatma Anlaşması ile üyelik seçeneklerinin dışında Avrupa Patent Örgütüne bağlı olmanın ve ilgili ülkelerde tescilli Avrupa patentini koruma altına almanın bir yolu daha bulunmaktadır. Validasyon Anlaşması olarak bilinen bu anlaşma ile çeşitli ülkelerde tescilli Avrupa patentlerinin fikri mülkiyet haklarını korumak mümkündür. Validasyon Anlaşması ile Avrupa Patent Örgütüne bağlı ülkeler; Kamboçya, Fas, Moldova Cumhuriyeti ve Tunus’tur. Gürcistan ise Avrupa Patent Örgütü ile Validasyon Anlaşması imzalamasına rağmen bu anlaşmayı henüz yürürlüğe sokmamıştır. Ayrıca Bazı Birleşik Krallık eyaletleri, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Etiyopya, Guernsey, Makao ve Nepal gibi ülkeler, Avrupa Patent Örgütü ile aralarında bir anlaşma olmaksızın tescillenmiş Avrupa Patentlerinin fikri mülkiyet haklarının korunmasına izin vermektedirler.